Woerden

Banken, verzekeraars en de Raad van Bestuur zijn volgens voorzitter Van Rossum de “mensen met expertise” aan wie wij, de gewone mensen, “dingen moeten overlaten”1). Wat is die expertise precies waar mevrouw Van Rossum het hier over heeft?

Laten we dit eerst eens per genoemde partij bekijken.

1. Banken; “instelling waar men geld tegen rente kan uitzetten, die kredieten verleent, valutahandel bedrijft enz.”[2] Een financiële instelling dus, meer hoeft hier niet over gezegd te worden: de expertise van een bank is vanzelfsprekend een financiële.

2. (Zorg)verzekeraars. Zorgverzekeraars zijn gewoon verzekeraars met een winstoogmerk. Net als andere verzekeraars verdienen zij onder andere geld door zoveel mogelijk premie te innen en zo min mogelijk uit te keren. Deze verzekeraars weten evenveel van de werking van zorg als een autoverzekeraar van de werking van auto’s weet. Dat Zorgverzekeraars kwaliteit van zorg niet hoog in het vaandel hebben staan blijkt ook wel uit het feit dat zij zich verplicht voelen verantwoording af te leggen aan aandeelhouders, maar niet aan premiebetalers [3]. De expertise van zorgverzekeraars is dus ook een op winst gerichte financiële expertise.

3. Zuwe Hofpoort Raad van Bestuur. Op de website van het Hofpoort staat: “De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor de strategie, het beleid en de realisatie van de missie en doelstellingen van het ziekenhuis”. Op dezelfde pagina staat onderaan “Onze kernwaarden geven richting aan ons handelen: Wij denken en handelen in samenspraak met de patiënt; Wij zijn professioneel; Wij streven naar continue verbetering; Wij zijn transparant.” Dat zijn, wat mij betreft, prima kernwaarden voor een ziekenhuisbestuur, maar worden ze nog steeds gebruikt om richting te geven aan het handelen?
Kernwaarden twee en drie zijn multi-interpretabel, maar het is duidelijk dat kernwaarden 1 en 4 volledig overboord gegooid zijn bij het nemen van deze beslissing tot fuseren. De conclusie is dat bij de expertise van de Raad van Bestuur de nadruk ligt op financiën en winst. Uit hun motivatie wordt ook pijnlijk duidelijk dat zij zich niet hebben laten adviseren door, sterker nog dat zij zich niks hebben aangetrokken van, cliëntenraden en (potentiele) zorgafnemers/patiënten.

We kunnen hieruit concluderen dat de keuze voor een fusie vooral financieel aantrekkelijk lijkt voor de Raad van Bestuur. Om het aspect kwaliteit niet openbaar als ‘onbelangrijk’ af te doen, stelt de Raad van Bestuur dat ook de cliëntenraad inspraak heeft in de fusie. Echter, de cliëntenraad heeft slechts een adviesrecht en heeft het idee dat hun advies volledig genegeerd wordt. De cliëntenraad heeft zelfs een verzoek ingediend bij de Ondernemingskamer een onderzoek te gelasten naar het beleid van het Zuwe Hofpoort eind vorig jaar, maar dit verzoek werd afgewezen [5]. De Raad van Bestuur doet het voorkomen alsof zij zich hebben laten adviseren door banken en zorgverzekeraars en alle scenario’s hebben bekeken. Ik denk dat dit niet het geval is. Ik ben bang dat de Raad van Bestuur een handpop is geworden van de zorgverzekeraars. De zorgverzekeraars stellen simpelweg dat een fusie de voorwaarde is voor het afsluiten van nieuwe zorgcontracten met het ziekenhuis en hopla, een fusie is volgens de Raad van Bestuur plotseling de enige juiste oplossing voor de ‘problemen’. Die problemen zet ik even tussen haakjes, want er is nog niet duidelijk wat deze dan precies zijn.

In het artikel in het AD van 28 januari j.l. wordt kort benoemd dat de toegankelijkheid van zorg voor ouderen verslechtert. Nou leggen we de problemen van ouderen over het algemeen nog al makkelijk naast ons neer, dus dat is een tactisch gekozen slachtoffer [6]. Zorg dichtbij is echter niet alleen voor ouderen noodzakelijk, maar voor iedereen. Natuurlijk hebben ouderen een groter gezondheidsrisico, maar iedereen kan plotseling zorg nodig hebben en er zijn meer kwetsbare groepen. Zo werd er in 2011 nog (landelijk) een plan van aanpak gemaakt om babysterfte tegen te gaan, omdat babysterfte in Nederland één van de hoogste is in Europa.[7]. De belangrijkste oplossingen, wees onderzoek uit, waren zogeheten geboortecentra en betere zorg, in de vorm van nauwe samenwerking tussen verloskundigen, gynaecologen en andere specialisten [8]. In september 2011 opende het Hofpoort zo’n geboortecentrum. Als er straks geen gynaecoloog, operatieteam of 24-uurs zorg meer is in het Hofpoort, heeft het geboortecentrum geen toegevoegde waarde meer. Ook vrouwen die in eerste instantie thuis willen bevallen, maar de tijdens het bevallen toch naar het ziekenhuis moeten worden overgebracht zullen ‘even’ naar Leidsche Rijn moeten. Er mag dan aan de 45 minuten norm voldaan worden, waarom zou je het zorgaanbod in Woerden naar het minimum gaan terugschroeven als het nu gewoon goed geregeld is?

Hoeveel mensenlevens gaat dit kosten? Al jaren wordt in veel sectoren schaalvergroting als onvermijdelijk toekomstideaal gezien. Onbegrijpelijk, want er komen steeds meer voorbeelden van hoe schadelijk schaalvergroting vaak is. De zogeheten schaalvoordelen worden nogal eens overschat en de schaalnadelen blijven onderbelicht. Er is inmiddels ook een tegengeluid te horen. Troost & Van Kan[9] onderzochten de schaalvoordelen van schaalvergroting in de ziekenhuissector en kwamen tot de volgende conclusie: “schaalvergroting in de ziekenhuissector biedt geen oplossing voor de alsmaar stijgende zorgkosten. Samenwerking buiten het zorgverlenende aspect, zoals op het gebied van de facilitaire diensten, inkoop, aanbestedingen, het aanhouden van voorraden en specialisatie kunnen wel helpen de stijgende zorgkosten in te dammen.”[10] Tot een zelfde soort conclusie kwamen de zorgconsultants die een rapport over fuserende ziekenhuizen opstelden: “ziekenhuizen fuseren te makkelijk”[11]. Tevens bleek uit dit onderzoek dat in geval van fusie het grote ziekenhuis het kleine ziekenhuis in de meeste gevallen op eet. Dat willen we toch niet?

Laten we nog even terugkomen op de vraag “waarom zou je het zorgaanbod in Woerden naar het minimum gaan terugschroeven als het nu gewoon goed geregeld is?”. Het antwoord op deze vraag is ‘omdat het kan’. Dit brengt ons weer terug bij het begin van het hele verhaal; bij ‘de mensen met expertise’ van mevrouw van Rossum. De invoering van de zorgverzekering en de verdere privatisering van de zorg zou volgens de voorstanders hiervan de kwaliteit van de zorg verbeteren en de kosten omlaag brengen! En dat allemaal door marktwerking. “Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn”, hoor ik u denken. Dat is het ook. In de realiteit wordt de zorgsector nu in de wurggreep gehouden door de zorgverzekeraars. Zorgverlenende instellingen worden gedwongen alle mogelijke maatregelen te nemen om de winst te maximaliseren, zoals het uitkleden van hun dienstverlening, zelfs als dit leidt tot kwaliteitsvermindering. Het gaat namelijk niet meer om de kwaliteit, het gaat er alleen nog om dat je product[12] voldoet aan de gestelde minimumeisen, zodat de productiekosten het laagst zijn en de marges het grootst. Van de instellingen wordt door hun financieringspartners enkel verwacht dat zij zoveel mogelijk winst maken en daarom laten zij zich uitsluitend adviseren door partijen die belang hebben bij en verstand hebben van het maken van winst.

Zorgverzekeraars hebben nu een nieuw gat in de markt ontdekt: een gat in de solidariteit tussen zieke en gezonde mensen. Of, tussen mensen die zorg nodig hebben en mensen die geen zorg nodig hebben. Door de zieken te laten betalen, ongeacht hun draagkracht, vergroten zorgverzekeraars dit gat. Gezonde mensen vinden dat het de goede kant op gaat, omdat zij ineens goedkope zorgverzekeringen af kunnen sluiten; ‘jij hebt toch ook geen zin om te betalen voor zorg die jij niet gebruikt?’[13]. Dit principe van verdeeldheid wordt nu ook gebruikt om draagvlak te creëren voor het verlagen van kwaliteit en verminderen van toegankelijkheid. Het is immers waarschijnlijker dat gezonde mensen bezuinigingsplannen of afbraak van kwaliteit steunen, of hier niet actief tegen in opstand komen, als dit voor hen leidt tot bijvoorbeeld een lagere premie. Tot ook zij op een dag zorg nodig hebben… Wordt wakker mensen!

In één opzicht ben ik het met mevrouw van Rossum van de Raad van Bestuur eens: we moeten dit inderdaad overlaten aan de mensen met expertise. Echter, niet aan de mensen die mevrouw Van Rossum voor ogen heeft. Uit dit lange verhaal kan maar één conclusie getrokken worden: Het Zuwe Hofpoort moet een volwaardig ziekenhuis blijven! Moet er bezuinigd worden? Bezuinig dan op dure specialisaties en werk samen om de kosten verder te drukken, maar bezuinig niet op kwaliteit, bezuinig niet op mensen!

F. van Eijk

1 AD 28-1-2015 Dennis L’Ami: “Fusie Zuwe Hofpoort en Sint Antonius in 2018: Gemeenteraad staat definitief buitenspel”.

2 Van Dale [2006]: Van Dale Lexicografie bv Utrecht/Antwerpen. (1984)

3 Edo de Roo in een reactie op Woerden Dichtbij.

4 http://www.zuwehofpoort.nl/over-ons/raad-van-bestuur?steID=2&catID=2060

5 http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2014:4433 &
http://www.vil.nl/nl/blog/item/verzoek-clintenraad-rond-fusieproces-ziekenhuis-aan-ondernemingskamer

6 Kijk eens naar hoe de leefsituatie van ouderen in de afgelopen jaren verslechterd is en alleen de SP hield zich hiermee bezig in de politiek. Niemand wilde luisteren.

7 ‘De hoge babysterfte in Nederland’ van L. Heering in DEMOS, jaargang 28, nummer 4, p 5.

http://depot.knaw.nl/12097/1/demos-28-04-heering.pdf

8 ‘Babysterfte Nederland kan en moet omlaag’ in Zorg en Financiering. November 2011, Volume 10, Issue 9, p84. http://link.springer.com/article/10.1007/s12513-011-1132-0/fulltext.html.

9 Studenten van de Erasmus School of Economics.

10 Schaalvoordelen in Nederlandse ziekenhuizen” op zorgvisie.nl: http://www.zorgvisie.nl/Financien/Verdieping/2013/3/Schaalvoordelen-in-Nederlandse-ziekenhuizen-1195503W /, 8-3-2013

11 Review op zorgvisie.nl (http://www.zorgvisie.nl/Financien/Nieuws/2014/6/Ziekenhuizen-fuseren-te-...) van het rapport ‘Think Act, Samen Beter: Hoe samenwerking kan bijdragen aan structureel betere zorg’ van Roland Berger Strategy Consultants, mei 2014.

https://www.rolandberger.com/media/pdf/Roland_Berger_TAB_Samen_Beter_20140519.pdf

12 In dit geval is het product ‘zorg’.

13 Alleen door met z’n allen voor zorg te betalen, houden we het betaalbaar voor iedereen. Zorg betaalbaar maken voor mensen die het niet nodig hebben betekent dat zorg onbetaalbaar wordt voor mensen die het wel nodig hebben. Bovendien bekostigen we ook de winst die gemaakt wordt.